Dünya Çevre Günü ve Düşündürdükleri

Her yıl olduğu gibi, dergimizin haziran sayısında öncelikli başlığımız Dünya Çevre Günü. 1974'te başlangıcından bu yana, bu özel gün küresel ölçekte çevre ve toplum sağlığı konularında farkındalıkların geliştirilmesi açısından önem taşıyor. 2018 yılı için Birleşmiş Milletler anlamlı bir başlıkla gündemde: "Plastik Kirliliğini Yenelim!"

Plastik kirliliği günümüzde çevreyi giderek büyüyen tehditlerle karşı karşıya bırakıyor. Çılgınca tükettiğimiz plastiklerin büyük çoğunluğu özel çöplere veya geri dönüşüm merkezlerine değil, okyanuslara, denizlere karışarak, kıyıları ve canlı yaşamını tehdit ediyor. Bu yıl Dünya Çevre Gününe ev sahipliğini yapan Hindistan'daki etkinliklerle plastik esaslı çevre kirliliği konusunda gündelik yaşamlarımızdan başlayarak ne tür çalışmalar, kampanyalar ve örgütlenmeler yapabileceğimiz konuları tartışmaya açıldı. Büyük çerçeveye baktığımızda kuşkusuz birbiriyle ilişkili olarak plastik kirliliği, çevre ve halk sağlığı, yerkürede canlı yaşamı, doğal kaynakların tüketimi, kamu yararı vb gibi alanlarda sorunların nasıl azaltılabileceği sorusu tartışmaların odağına yerleşiyor. Plastiğin çok yönlü yararlı kullanımları olmasına karşın, gündelik hayatlarımızda aşırı miktarda tükettiğimiz, kullanıp attığımız plastik miktarı, çevrenin tahribinde önemli bir role sahip.

Rakamlara göz atarsak, dünyada her dakikada 1 milyon plastik şişe satılıyor, her yıl 5 trilyon plastik torba kullanılıyor. Toplamda, kullanılan plastiğin yaklaşık %50'si kişisel kullanımlara ait. Her yıl 13 milyon ton plastik okyanuslara sızıyor, mercan kayalıklarına ulaşıyor ve deniz yaşamını ciddi biçimde tehdit ediyor. Ayrıca plastik, su kaynakları üzerinden bedenlerimize de giriyor. Verilen zararlar bugün bilimsel araştırmaların konusu, çünkü plastik birçok toksin kimyasalı da bünyesinde barındırıyor ve bunun ötesinde farklı diğer toksinleri, metalleri ve zehirli tarım ilaçlarını toplama konusunda da mıknatıs özelliği gösteriyor. Dünya Çevre Gününde alarm veren tablo, bu konudaki mücadelenin sanıldığından çok daha büyük önem taşıdığını vurguluyor.

"Dönüştüremiyorsan kullanmayı reddet" sloganı da bu bağlamda yapılan diğer önemli bir katkı. Uzmanlar kolaylıkla yapabileceğimiz birçok şey olduğundan söz ediyorlar: Plastik içme çubuklarından, çay-kahve bardaklarından vazgeçmeyi, çöp toplamada duyarlılığı artırmayı, kumaş torbaları kullanmayı, kıyılardaki plastik atıkları toplamayı öneriyorlar. En önemlisi de belki iletişim olanaklarını kullanarak bu konudaki duyarlılıkları tekrar tekrar vurgulamak ve çevre tehditleri konusunda bilgileri sürekli güncellemek.1

Kuşkusuz Dünya Çevre Gününün vurguları sadece fiziksel tahribatla sınırlı değil, olmamalı. Çevreye bütünlüklü ve geniş çerçeveden baktığımızda, mimarlık- planlama alanlarından başlayarak farklı mesleki sorumlulukları yeniden düşünmek zorundayız. Bugün mimarlıkta uygulanan indirgemeci politikalar, yanlış yasal düzenlemeler, kamu yararının önceliğini kaybetmiş olması, insan, toplum, çevre hakları ihlalleri de büyük çevre resminin önemli parçaları.

Bu sayımızda, gündemde olan ilginç ve önemli konuların, düşüncelerin, değerlendirmelerin yanı sıra, 'İstanbul'un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası' başlıklı dosyamızda da günümüz mimarlığı, kenti ve toplumu açısından son derece kritik araştırma ve tartışmaları bulacaksınız. Koruma, yaşatma, toplumsal bellek vb gibi konularda meslek alanımız için önemli irdelemeleri, değerli katkıları...