Her gün dünyayı duyularımızla algılarız. Nesneleri görüyor, sesleri duyuyor, yüzeylere dokunuyoruz. Her şey çok anlık ve 'somut' görünüyor! Ama bu gerçekten gerçeklik mi? Yoksa görünen ve görünmeyen birçok seviyeden oluşan bir evrenin sadece küçük bir bölümünde mi geziniyoruz? Modern ve kadim bilgi, fiziksel ve metafiziksel, bizi bu ebedi soruyu düşünmeye davet ediyor.

Günlük deneyimlerimiz çoğu zaman anlayışımızı sınırlar. Dünyayı yalnızca görebildiklerimiz, dokunabildiklerimiz ya da ölçebildiklerimiz üzerinden tanımaya alışkınız. Ancak, bu 'normal' algının yüzeyinin altında, başka birçok gerçeklik bir arada var olur. Duyularımızdan kaçan fiziksel gerçeklikler, anlam ve gizem yüklü metafizik boyutlarla bir arada bulunur. Makrokozmos ve mikrokozmosu düşünün: gündelik hayatımızın neredeyse anlaşılmaz büyüklük ölçekleri içinde eridiği iki uç nokta.

Fiziksel alemde, evren kendini gerçekliğin katmanlı seviyelerinde ortaya koyar. Kozmik düzeyde, uçsuz bucaksızlığı yalnızca bir an için görebiliriz. 'Görebildiğimiz' kısım bilinen tüm evrenin sadece %5'ini temsil eder. Makroskopik düzeyde, algıladığımız şey, gerçekliğimiz somut görünür. Ancak, sandalye gibi basit bir nesne bile çok farklı bir gerçeği gizler. Atom altı ölçekte, mantıksız fiziksel yasaları takip eden parçacıklardan oluşan bir evrenle karşı karşıyayız. Kuantum dolanıklık deneyleri atom altı düzeyde iki parçacığın uzay ve zaman kavramını yok sayarcasına büyük mesafeler boyunca nasıl anlık olarak bağlanabildiğini göstermektedir. Albert Einstein ve Niels Bohr, gerçeklik fikrimizin temellerini sarsan ilk kişilerdi ve şu ünlü soruyu yanıtlamaya çalışıyorlardı: "Kimse bakmadığı zaman Ay var mıdır?"

Fiziksel düzeylerin yanı sıra metafiziksel olanın muamması da genişler. Metafizik hemen algılanamayan şeyleri araştırır, varlığın özünü sorgular. Platon gibi eski Yunanlılar, maddi dünyanın yalnızca zayıf bir kopyası olduğu, mükemmel ve değişmez bir 'idealar' dünyası hayal ediyorlardı. Hepimiz mağara alegorisini hatırlarız: zincirlenmiş insanlar sadece duvarlardaki gölgelere bakar, gerçek Güneş'in doğrudan ışığını asla göremezlerdi.

İlgili kavramlara Doğu felsefelerinde de rastlamaktayız. Hint geleneğinin 'Māyā perdesi' fenomenal dünyayı gerçekliğin asıl özünü örten bir yanılsama olarak tanımlar. Dinler, mistisizm ve maneviyat ise bu görünmez boyutu ruhun ya da 'benliğin' aşkın olanla bağlantı kurduğu bir yer olarak yorumlar.

Fakat fiziksel olanı metafiziksel olandan nasıl ayırt edebiliriz? Bu soru bizi felsefe tarihinin en derin sorularından birine götürür: Gerçeklik nedir?

Aristoteles gibi Antik Yunan düşünürleri dünyayı cevher ve araz olarak ikiye ayırmaya çalışmışlardır. Cevher kendi içinde var olan şeydir, araz ise başka bir şeyle ilişkili olarak var olan şeydir. Onların araştırmaları binlerce yıllık spekülasyonun temelini atmıştır.

Günümüzde bilim insanları da filozoflar gibi kendilerini sorgulamaya devam etmektedir. Örneğin modern fizik, klasik ontoloji ile bilişsel göreceliliği birleştirmiştir. Belirsizlik ilkesinin babası Werner Heisenberg'e göre, gözlemin kendisi gözlemlenen nesneyi değiştirir. Başka bir deyişle, gerçekliği asla 'saf' bir şekilde bilemeyiz. Algıladığımız şey her zaman bilişsel sürece katılımımızın bir yansımasıdır.

O halde bedenlerimizle, duyularımızla ve dilimizle sınırlıyız. Yine de neyin gerçek olduğunu bilme arzusu bizi tüm zorlukların ötesine, bilginin topraklarına sürükler .