Στο τοπίο της ανθρώπινης γνώσης, τα όρια μεταξύ επιστήμης και φιλοσοφίας γίνονται όλο και πιο διαπερατά, δημιουργώντας απροσδόκητους διαλόγους μεταξύ φαινομενικά απομακρυσμένων κόσμων. Σε αυτό το βιβλίο, στόχος μας είναι να εξερευνήσουμε τη συναρπαστική διασταύρωση μεταξύ των ανατολικών φιλοσοφιών, με ιδιαίτερη έμφαση στον Βουδισμό, και των σύγχρονων ανακαλύψεων της κβαντικής φυσικής. Ο στόχος είναι σαφής: να σκιαγραφήσουμε πώς οι χιλιόχρονες γνώσεις παραδόσεων όπως ο Βουδισμός μπορούν να ρίξουν νέο φως στις κβαντικές θεωρίες, θέτοντας βαθιά ερωτήματα για τη φύση της πραγματικότητας, της αντίληψης και της ίδιας της ύπαρξης.

Αυτό το βιβλίο είναι το πρώτο μιας τριλογίας που επικεντρώνεται στον Βουδισμό, τον Ινδουισμό και τον Ταοϊσμό. Τα θέματα που καλύπτονται αναδεικνύουν τις ομοιότητες μεταξύ αυτών των συστημάτων σκέψης και των θεμελιωδών αρχών της κβαντικής φυσικής. Οι ομοιότητες είναι εκπληκτικές.

Στον Βουδισμό, η έννοια της παροδικότητας είναι κεντρική. Όλα όσα υπάρχουν αλλάζουν συνεχώς, τίποτα δεν είναι στατικό. Ομοίως, η κβαντική φυσική μας διδάσκει ότι στο υποατομικό επίπεδο, τα σωματίδια δεν υπάρχουν σε συγκεκριμένες καταστάσεις, αλλά μάλλον σε πιθανολογικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, ο περίφημος δυϊσμός κύματος-σωματιδίου υποδηλώνει ότι τα σωματίδια μπορούν επίσης να συμπεριφέρονται ως κύματα, αμφισβητώντας την παραδοσιακή μας αντίληψη για τη φυσική ύλη.

Η αρχή της αλληλεξάρτησης τονίζει πώς κάθε φαινόμενο συνδέεται με όλα τα άλλα. Στην κβαντική φυσική, το φαινόμενο της κβαντικής διεμπλοκής απεικονίζει ένα τέτοιο δίκτυο σχέσεων μεταξύ σωματιδίων. Όταν δύο σωματίδια περιπλέκονται, μια αλλαγή στην κατάσταση του ενός επηρεάζει ακαριαία το άλλο, ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις, προτείνοντας έναν δεσμό που υπερβαίνει τα χωροχρονικά εμπόδια.

Ένα σημαντικό μέρος είναι αφιερωμένο στην ψευδαίσθηση του εγώ (Anatta): Ο Βουδισμός διδάσκει ότι η αίσθηση ενός ξεχωριστού εαυτού είναι μια ψευδαίσθηση. Στην κβαντική φυσική, η αντίληψή μας για την πραγματικότητα είναι εξίσου ψευδαίσθηση. Πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις αποκαλύπτουν ότι η παρατήρησή μας αλλοιώνει την παρατηρούμενη πραγματικότητα. Η περίφημη εμπειρία της διπλής σχισμής, για παράδειγμα, δείχνει πώς η απλή παρατήρηση των κβαντικών σωματιδίων μεταβάλλει τη συμπεριφορά τους.

Όσον αφορά τον διαλογισμό και την ενσυνειδητότητα, οι βουδιστικές πρακτικές διαλογισμού είναι γνωστό ότι προωθούν μια στοχαστική θεώρηση της πραγματικότητας, επιτρέποντας στους ασκούμενους να ακολουθούν μονοπάτια που υπερβαίνουν την εμφάνιση των πραγμάτων. Σύγχρονοι επιστήμονες, όπως ο φυσικός David Bohm, έχουν προτείνει ότι αυτό που βλέπουμε ως "πραγματικότητα" μπορεί να είναι μόνο μια επιφανειακή εικόνα μιας βαθύτερης τάξης, παρόμοιας με τις καταστάσεις συνείδησης που επιτυγχάνονται μέσω του διαλογισμού.

Για να καταδείξουμε αυτές τις συγγένειες, είναι χρήσιμο να αναφέρουμε τον διάλογο μεταξύ του φυσικού Niels Bohr και του βουδιστή φιλοσόφου Daisetsu Teitarō Suzuki. Ο Bohr, που θεωρείται ένας από τους πατέρες της κβαντικής φυσικής, βρήκε εκπληκτική απήχηση στις ανατολικές έννοιες. Σε ένα από τα διάσημα αποφθέγματά του, είπε:

"Η φυσική δεν είναι μια περιγραφή της πραγματικότητας, αλλά μια κατασκευή της σκέψης μας".

Αυτό θυμίζει τη βουδιστική θεώρηση της αντίληψης ως αντανάκλαση του νου μας.

Μια άλλη σημαντική μαρτυρία προέρχεται από τον φυσικό Fritjof Capra, του οποίου το βιβλίο "Το Τάο της Φυσικής" διερευνά τις ομοιότητες μεταξύ της σύγχρονης φυσικής και των ανατολικών φιλοσοφιών, συμπεριλαμβανομένου του Βουδισμού και του Ταοϊσμού. Ο Capra προτείνει ότι η κβαντική πραγματικότητα επικαλείται μια ερμηνεία της ύλης όχι ως μια συλλογή στερεών αντικειμένων αλλά ως ένα πεδίο ενεργειών, σε...